Πέμπτη 3 Μαΐου 2012

Κυνισμός και ουτοπία


«Τι θα ψηφίσουμε μεθαύριο στις εκλογές;»
     Δεν νομίζω ότι υπάρχει σήμερα σκεπτόμενος άνθρωπος στην Ελλάδα που να μη στάθηκε προβληματισμένος, έστω και στιγμιαία, απέναντι στο ερώτημα αυτό. Παλιές αντιλήψεις και τακτικές του τύπου «Αυτούς ψήφιζα πάντα!» έχουν σε μεγάλο βαθμό αναθεωρηθεί κριτικά, έστω κι αν τελικά αυτοί που τις πρεσβεύουν καταλήγουν και πάλι στην αρχική τους απόφαση [Για την τακτική αυτή έγραφε προχθές κάποιος αναγνώστης της βρετανικής Guardian ότι οι Έλληνες που ξαναψηφίζουν ΝΔ/ΠΑΣΟΚ επιβεβαιώνουν τον ορισμό που έδωσε ο Αϊνστάιν για την τρέλλα: ‘Είναι το να κάνεις ξανά και ξανά τα ίδια και να περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα’]. Τώρα τα κριτήρια της ψήφου περιλαμβάνουν, εκτός από την κομματική λογική, και την οργή, τη διαμαρτυρία, τη διάθεση τιμωρίας, τον φόβο, αλλά και την ‘ανάγκη που γίνεται φιλοτιμία’ ή ακόμη και το ‘μη χείρον’.
Ανέκαθεν στην Ελλάδα είχαμε ‘συντηρητικούς’ και ‘προοδευτικούς’, μόνο που δεν χρησιμοποιούσαν αυτά τα ονόματα και βέβαια δεν έλεγαν αλήθεια όταν κατέτασσαν τον εαυτό τους και τους άλλους σε κάποια από τις δυο κατηγορίες. Σήμερα τους λέμε σχηματικά ‘μνημονιακούς’ και ‘αντιμνημονιακούς’. Οι πρώτοι (τα μέχρι τώρα λεγόμενα κόμματα εξουσίας) έχουν πιο σαφή ταυτότητα και διακρίνονται εύκολα, άρα όποιος θέλει να τους επιλέξει ή να τους αποφύγει μπορεί να το πράξει χωρίς δυσκολία. Οι δεύτεροι δυστυχώς είναι τόσο πολλοί και ετερόκλιτοι, που δυσχεραίνουν την επιλογή, και βέβαια ακυρώνουν αμοιβαία τις πιθανότητές τους να πάρουν κάποιο σημαντικό ποσοστό από το προϊόν της κάλπης.
Κυνικά σκεπτόμενος, θα έλεγα ότι όποιο κι αν είναι το εκλογικό αποτέλεσμα, εφόσον οι σχετικές υπογραφές έχουν πέσει, στην καλύτερη περίπτωση οι δανειστές μας θα μας τυλίξουν ‘σε μια κόλλα χαρτί’ (αν μάλιστα βγει βολική γι’ αυτούς κυβέρνηση), ενώ σε αντίθετο ενδεχόμενο υπάρχουν και τα λεγόμενα ‘θερμά επεισόδια’ ή άλλα μέσα εκβιαστικής πίεσης (με ή χωρίς το γάντι) ώστε να μη τολμήσουμε να αποκλίνουμε από τα συμφωνημένα. Από την άλλη, μια γενικευμένη ψήφος διαμαρτυρίας με το αποτέλεσμά της θα δώσει στους υπόλοιπους Ευρωπαίους το μήνυμα ότι «δεν αποδεχόμαστε τον βιασμό με ευχαρίστηση όταν αυτός είναι αναπόφευκτος» (Bob Knight) (αν βέβαια η ψήφος μεταφρασθεί σωστά στα αποτελέσματα, διότι ακόμη και φόβοι για νοθεία εκφράζονται). Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να αποτελέσει έναυσμα για μια ακόμη πιο ευρεία αντίδραση σε ευρωπαϊκό χώρο, αλλά αυτό είναι μάλλον ουτοπικό ονειροπόλημα.
Έτσι, οι ‘μνημονιακοί’ ψηφοφόροι θα καταλήξουν να ψηφίσουν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, υπακούοντας στη λογική των ‘σταθερών κυβερνήσεων’. Θα τους δώσω ένα κάποιο δίκιο, μια και δεν διαβλέπω σημαντική ικανότητα διαχείρισης της κρίσης σε κάποιο από τα μικρά κόμματα του ‘αντιπάλου δέους’. Οι ‘αντιμνημονιακοί’ θα αποτολμήσουν το άλμα στο άγνωστο, με την ελπίδα του καλύτερου, όπως οι μετανάστες που συνήθως δεν ξέρουν τι τους περιμένει εκεί που θα πάνε, ονειρεύονται όμως ότι θα είναι κάτι καλύτερο από αυτό που εγκαταλείπουν πίσω τους. Κι αυτοί δίκιο έχουν, όπως θα έλεγε ο Νασρεντίν Χότζας, έστω κι αν συχνά η πραγματικότητα τους απογοητεύει. Αλλά βέβαια, δεν φεύγει κανείς π.χ. από το Αφγανιστάν για να πάει στο Σουδάν ή σε κάποια άλλη εμπόλεμη ζώνη. Που σημαίνει ότι τα ‘άκρα’ (οι φασισμοί, χρυσόμαυροι και κόκκινοι) δεν αποτελούν λύση ή επιλογή ούτε προς τη συντήρηση ούτε προς την πρόοδο.
Αυτό που απογοητεύει είναι ότι σε μεγάλο βαθμό δεν φαίνεται να διδασκόμαστε τίποτε από το τρέχον χάος. Ένα κομμάτι της κρίσης έχει να κάνει με τις εσωτερικές εθνικές αδυναμίες μας και με τον τρόπο σκέψης μας (απεμπόληση των παραδοσιακών αξιών, προχειρότητα, ανευθυνότητα, ασυνεννοησία, διχόνοια, πελατειακή λογική, νεοπλουτισμό, χυδαιότητα, σπατάλη, ιδιοτέλεια κτλ). Εδώ θα έπρεπε να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας και να σκεφθούμε τι μπορούμε να βελτιώσουμε και ποιες πρακτικές θα πρέπει να αποκηρύξουμε για να γίνουμε καλύτεροι και πιο αξιόπιστοι και προς τους έξω, αλλά και για να αποκομίσουμε ένα ουσιαστικό όφελος από την όλη κακή κατάσταση. Δυστυχώς συνεχίζουμε να πολιτευόμαστε (πολιτικοί και πολίτες) λες και δεν τρέχει τίποτε, και ότι όλα είναι ‘business as usual’. Καλά μας μυαλά λοιπόν! 
Έτσι, επιστρέφοντας στο αρχικό ερώτημα, δεν θα σας πω τι να ψηφίσετε, ούτε και θα σας κατακρίνω γι’ αυτό που τελικά θα επιλέξετε, εκτός κι αν πιάσετε τα άκρα. Σε κάθε περίπτωση, όποιο κι αν είναι το τελικό αποτέλεσμα, κρατώ αυτό που έγραψε ως συμβουλή και υποθήκη ο Προφήτης Δαβίδ στους Ψαλμούς: ‘Μη πεποίθατε επ’ άρχοντας, επί υιούς ανθρώπων, οις ουκ έστι σωτηρία’. Ισχύει και σήμερα όπως πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια.

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Μου ξεκαθάρισες πολλά πράγματα. Ευχαριστώ.
Καλή ψήφος.

Ι. Ταράσης